Χαμηλή αυτοεκτίμηση, εξαγορά και... τίποτα!

«Όσο για την αυτοεκτίμηση... καλά που μου το υπογραμμίζετε, είναι τεράστιο θέμα! Πραγματικά, με κάνει να μην έχω εμπιστοσύνη στον εαυτό μου, στους υπολογισμούς μου, στις αποφάσεις μου, στις δυνάμεις μου, στις αρχές μου. Νιώθω σαν φύλλο στον ανεμοστρόβιλο του άγχους και δεν μπορώ να με εμπιστευτώ! Κανείς αυτοσεβασμός, έτσι. Ξέρω τι θέλω, τι αξίζει και δεν μπορώ να το ακολουθήσω. Χειρότερο από το να μην ήξερα...

»Πάρα πολλές φορές συνέχισα «φιλίες» με πρόσωπα που αποδείχτηκαν φτηνά. Τα σημάδια για το τι όντως είναι κατά βάθος τα είχα δεχθεί, τα υποψιάστηκα πολύ νωρίτερα, υπήρξαν φορές που ήταν κραυγαλέα. Και όμως, εθελοτυφλούσα. Μια κακορίζικη στρουθοκάμηλος που έχωνε το μικρό κεφαλάκι της σε σωρούς από ξερά φύλλα για να μη δει εκείνο που θα τη ξεβόλευε. Που θα ξεβόλευε τους περισπασμούς, για να κοιμίζει το φόβο του Τίποτα, αυτό προείχε.

»Έτσι συνδέθηκα με υποκριτές, με άτομα που ήθελαν να με εκμεταλλευτούν –από μακριά φώναζα πως είμαι εκμεταλλεύσιμη– με ψεύτες, κρατούσα κοντά μου πρόσωπα που δεν εκτιμούσα. Παρίστανα πως τους εμπιστεύομαι ενώ δεν τους εμπιστευόμουν, νάρκωνα τις αμφιβολίες μόλις πήγαιναν να εμφανισθούν. Πίστευα ότι με τέτοια στάση αποδεικνύω ότι είμαι καλή φίλη. Ο καλός δεν είναι τυφλός, έτσι δε μου είπατε;

[…]

»Εκεί ακριβώς κι εγώ εξευτελίστηκα όσο δεν πάει άλλο... Προκειμένου να γλιτώνω απ’ την τρομαχτική μοναξιά, από τον κίνδυνο της απόρριψης, ξεπουλούσα την ψυχή μου, αλλά και το σώμα μου, σε κάθε διάβολο. Νόμιζα πως είναι καλοσύνη μου η τόση μου δοτικότητα, είδα κι έπαθα, με τη βοήθεια σας, να παραδεχθώ πως ήταν εξαγορά. Δινόμουν, έλεγα γλυκά λόγια εύκολα, έκανα δώρα, έτρεχα να συμπαρασταθώ, ήρθαν εποχές που έτρεχα όλη μέρα σε κάθε αναγκεμένο που μου ζητούσε διάφορα. Χαρακτήρες σαν το δικό μου μυρίζουν από απόσταση, όλοι όσοι είχαν αδυναμίες, ανάγκες, βλέψεις για ν’ ακουμπούν στον άλλο την ευθύνη τους, με έβαλαν στόχο. Κολακευόμουν! Πως τα καταφέρνω, πως αγαπιέμαι, πως με θαυμάζουν, πως κερδίζω τον Παράδεισο! Όχι, δεν ήταν το φωτοστέφανο της αγίας που με φώτιζε, ήταν μια φουκαριάρα ανάγκη να αξίζω, γιατί πίστευα πως δεν αξίζω. Αυτός ο τρόπος, αυτός ο λόγος, είπατε πως είναι ο πιο πρόσφορος για να χάσει κάνεις την διάκριση. Να γίνουν όλα γύρω του ένας αχταρμάς, όπου θα περιφέρεται όχι ως άγιος αλλά ως ανόητος, αφελής από μειονεξία. Αλλά και τι εγωισμός!... Γιατί, καλά και σώνει, να κυκλοφορεί κανείς ως άγιος; Ο αληθινός άγιος ούτε το διανοείται πως είναι άγιος, διάβασα κάπου.

»Αλλά δεν ήταν μόνο η ευπρεπής πλευρά μου... Είπαμε, όρια και διάκριση σε τέτοιες νευρωσικές ζωές δεν υπάρχουν.

»Το βλέπω! Πάντα το έβλεπα αλλά ήταν αδύνατο να πειθαρχήσω στην αξιοπρέπεια. Υπήρξαν εποχές που οι γύρω με χαρακτήρισαν ελαφρόμυαλη, «εύκολη» ηθικά, μια και πήγαινα τα βράδια χωρίς μεγάλες προδιαδικασίες στο κρεβάτι ενός άντρα. Δεν πήγαινα όμως για το σεξ, άλλωστε σπάνια στον έρωτα φτάνω σε οργασμό, πήγαινα για να έχω παρέα μια ζεστή ψευτοαγκαλιά, μια παρουσία, μια φωνή, να μην περάσω μόνη τη νύχτα, τις πιο δύσκολες ώρες...

»Όλα πληρώνονται στο τίμημα που ορίζει η ανάγκη σου, έτσι δε μου έχετε πει; Η δικιά μου η ανάγκη λοιπόν ήταν τόσο τρομερή που την αγόραζα με το σώμα μου, κάτι έπρεπε να δώσω, έτσι είναι το δίκαιο και οι νόμοι της αγοράς. Η ανταλλαγή! Δεν αντέχω να μου προσφέρουν χωρίς να ανταποδίδω. Δεν το άντεξα ποτέ.

»Ο κόσμος λέει: «Καλύτερα χωρίς συντροφιά, παρά με κακή συντροφιά». Εγώ όμως φώναζα ολόκληρη: «Καλύτερα με κακή παρέα, παρά χωρίς παρέα!» Έλεγα: «Καλύτερα κάτι, έστω και κακό, παρά τίποτα!». Να λοιπόν που το είχα ήδη ονοματίσει το Τίποτα και χωρίς να έχω συνειδητοποιήσει ακόμη όσα με βοηθάτε να συναισθάνομαι. Κάτι, έστω και κακό, παρά τίποτα!

»Δεν είχα καμιά αμφιβολία γι' αυτό, δεν μπορούσα να επιλέξω, η απειλή του κενού ήταν ανυπόφορη, πώς να κατηγορήσεις για ανηθικότητα έναν που πνίγεται; Κατάντησα θλιβερή. Παρέμενα προσκολλημένη, γελοία παθητική σε μια άπρεπη, χαλασμένη σχέση όχι από πάθος για τον άντρα εκείνον - αυτό θα εξευγένιζε την κατάσταση - αλλά από τρόμο για τον εαυτό μου. Και ξέρετε βέβαια πώς φέρεται ένας άντρας σε μια γυναίκα χωρίς αξιοπρέπεια! Μια γυναίκα που η ανάγκη της μπορεί να φτάνει σε εξευτελισμούς, στη δουλοπρέπεια. Ο έρωτας εμπνέεται από τους δυνατούς και ελεύθερους, κι εγώ υπήρχα η κακομοιριά προσωποποιημένη. Μπορούσα να καταστρέψω και τον πιο ακέραιο χαρακτήρα του άντρα από τον οποίο αρπαζόμουν, να μολύνω και την πιο ευγενική καρδιά του άλλου. Πουλιόμουν φτηνά και τα έκανα όλα φτηνά. Τους διέφθειρα…

»Η μόνη περίπτωση που θα μπορούσα να φύγω πρώτη από το δεσμό ήταν αν υποψιαζόμουν ότι κινδύνευα να με εγκαταλείψει όπου να’ ναι. Γιατί η φρίκη της πιθανής απόρριψης ήταν ακόμη σκληρότερη από την μοναξιά. Ίσως αυτό να ήταν ο ύψιστος κίνδυνος στα άγχη μου. Στην ιδέα πως πλησίαζε να συμβεί, στην ανάμνηση του τι απόγνωση θανάσιμη ίσως θα ξαναβιώσω, έτρεχα με χίλια να απομακρυνθώ, όπως θα έτρεχε ένας αρρωστοφοβικός από μια γειτονιά που ξέσπασε επιδημία χολέρας.

»Όλα όσα σας διηγούμαι τώρα τα ανακάλυψα πρόσφατα, καταλαβαίνετε εσείς όσο κανείς ότι γίνονταν ασυναίσθητα, ασυνείδητα. Κι αν δεν ήταν και τόσο ασυνείδητα, όπως συχνά θέλετε να μου θυμίζετε, σας βεβαιώνω πως ο νους μου έχει ένα εξαιρετικά σβέλτο, αστραπιαίο μηχανισμό να ξαναχώνει πίσω κάτι τέτοιες εκλάμψεις συνείδησης. Το παζάρεμα δηλαδή κρατούσε κλάσματα του δευτερολέπτου. Χρειάστηκε πολλή προσήλωση και εσωτερική εργασία για να φτάσω να τα βλέπω και να σας τα περιγράφω σήμερα.

[…]

»Διάβαζα, διάβαζα συνεχώς, για να ζήσω. Στα βιβλία μάθαινα πράγματα ενδιαφέροντα, πράγματα που έδιναν νόημα στη ζωή. Δεν μπορεί να ζήσει χωρίς να ονειρεύεται ένα παιδί, θα μαραθεί, θα σβήσει. Διάβαζα, για να ζήσω. Αλλά όταν βρισκόμουν με ανθρώπους έξω από την οικογένεια της μητέρας μου, φοβόμουν πάρα πολύ. Δεν ήξερα πώς να σταθώ, πώς να μιλήσω, ήταν αδύνατο να προσδιορίσω ποια είμαι πώς δείχνω, που να βάλω τα χέρια μου άμα δεν είχε το παλτό τσέπες. Δεν είχα ιδέα πώς δείχνω. Αυτό είναι πολύ τρομαχτικό, λες και κοιτάς σε ένα καθρέφτη και δε βλέπεις το είδωλό σου, δεν υπάρχει τίποτα... Δεν είναι ακριβώς έτσι, ίσως ήταν χειρότερα. Στεκόμουν μπροστά στον καθρέφτη της ντουλάπας κρυφά και δεν μπορούσα να καταλάβω τίποτα, κάτι αόριστο για είδωλο κοίταζα εκεί μέσα πότε νόστιμο, πότε πανάσχημο. Κάτι εναλλασσόμενο διαρκώς που με τρέλαινε. Δε γινόταν να συμπεράνω. Δεν έμαθα ποτέ να ζω σε ένα απρόβλεπτο ζωντανό περιβάλλον. Δεν άξιζα τίποτα, κατάφερνα ελάχιστα. Όσα άριστα και εύγε να πετύχαινα με μελέτη και προσπάθειες στο σχολείο, πάλι ένιωθα μηδαμινή, άσχημη. Να χρωστώ εγώ σε όλους και να μη ζητώ τίποτε, απολύτως τίποτα. Ντρεπόμουν να μου δίνουν και το ελάχιστο.

 […]

»Τίποτα δε με έπειθε γι' αυτό [ότι είναι όμορφη]. Ένιωθα πάντα άχαρη, ένα πλάσμα παράξενο, ρευστό, χωρίς ηλικία. Πότε πολύ μικρή και ανόητη, πότε γερασμένη. Ασήμαντη σίγουρα. Πότε ψηλή, πότε κοντή. Πότε παχιά, πότε υπερβολικά αδύνατη. Δε γινόταν να προσδιορίσω πόσων χρόνων είμαι και να φέρομαι ανάλογα. Έχω μεγάλο πρόβλημα με το χρόνο. Δεν ήξερα για μένα». 

Αποσπάσματα από μία συνεδρία

Από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη «Μια μεγάλη καρδιά γεμίζει με ελάχιστα»